Cuộc khủng hoảng GPU kéo dài cùng một năm 2024 khá ảm đạm cho thị trường phần cứng PC đã buộc chúng ta phải suy nghĩ nghiêm túc về hướng đi của ngành công nghiệp này. Việc các linh kiện PC cháy hàng chỉ trong vài giây và tình trạng “phe vé” đội giá cắt cổ không phải là mới, nhưng điều đáng lo ngại là các nhà sản xuất giờ đây dường như mong muốn chúng ta coi đây là điều bình thường mới. Không còn những phản ứng mạnh mẽ như trước đối với tình trạng nguồn cung thiếu hụt trầm trọng và các linh kiện PC đầy lỗi.
Thực trạng này đã khiến tôi phải suy ngẫm về mọi xu hướng tiêu cực đang bao trùm ngành công nghiệp, và cách mà sự kết hợp của chúng có thể gây tổn hại lớn đến phần cứng PC và PC gaming trong tương lai gần. PC gaming không chỉ ngày càng trở nên khó tiếp cận hơn với đại đa số người dùng, mà những thách thức nội tại và bên ngoài còn đe dọa làm cho chúng kém hấp dẫn hơn bao giờ hết. PC gaming sẽ không “chết”, nhưng nó có thể trở thành một cái xác vô hồn nếu chúng ta không nhận ra và thay đổi kịp thời.
CPU Intel Core i9-14900K và AMD Ryzen 9
1. Sự Mất Đi Của Tính Cá Nhân Hóa và DIY Trong PC Gaming
Kỷ nguyên “tối giản” làm lu mờ sự đa dạng thiết kế
Đây có thể không phải là vấn đề nghiêm trọng nhất trong danh sách, nhưng sự đa dạng về mặt hình ảnh trong các dàn PC gaming đang dần phai nhạt. Thập niên 2000 chứng kiến những bản độ phần cứng cực kỳ táo bạo như ống CCFL, linh kiện phát quang UV, dây EL, lưới quạt và mặt bên tùy chỉnh, hay tản nhiệt nhúng. Thậm chí đến thập niên 2010, chúng ta vẫn có những vỏ case PC độc đáo, hệ thống đèn RGB, linh kiện tích hợp màn hình LCD và cáp tùy chỉnh. Tuy nhiên, thập niên 2020 dường như lại trở nên nhàm chán hơn bao giờ hết.
Hầu hết các bộ PC hiện nay đều chọn vỏ case “bể cá”, hàng loạt quạt, tản nhiệt kích thước khổng lồ và linh kiện RGB. Những thứ từng rất mới mẻ vài năm trước giờ đã trở nên lỗi thời, và những linh kiện thay thế chúng lại hướng đến việc loại bỏ sự đa dạng để thay bằng chủ nghĩa tối giản. PC gọn gàng, vỏ case SFF (Small Form Factor) và các bộ PC lắp sẵn sang trọng có thể dùng làm vật trang trí nhà cửa đang thịnh hành, trong khi khả năng tùy biến phần cứng đang ở mức thấp kỷ lục. Nếu không có những xu hướng mới mẻ nào thổi luồng sinh khí đa dạng vào thị trường PC, việc lắp ráp PC tùy chỉnh có thể sẽ trở thành một điều hiếm hoi.
Bộ PC custom tản nhiệt nước với cáp tùy chỉnh
2. Hiệu Năng Thế Hệ Mới Không Còn Ấn Tượng
Luật Moore “qua đời” quá sớm?
Không phải mọi thế hệ CPU và GPU trong quá khứ đều mang lại mức tăng hiệu năng vượt trội so với thế hệ trước, nhưng mùa 2024-2025 đã khiến xu hướng này trở nên “chấp nhận được” hơn bao giờ hết. Đầu tiên, chúng ta chứng kiến dòng AMD Ryzen 9000 mang lại hiệu năng gaming gần như tương đương với Ryzen 7000, khiến nó được gọi bằng biệt danh “Zen 5%”. Sau đó, các CPU Intel Arrow Lake được mong đợi lại hóa ra chậm hơn cả dòng Core thế hệ thứ 14. Và cuối cùng, Nvidia RTX 50 series thực chất chỉ là một bản làm mới của dòng RTX 40 hơn là một thế hệ hoàn toàn mới.
Tôi cảm thấy các nhà sản xuất đã quá sớm chấp nhận cái chết của Luật Moore, như lời tuyên bố của CEO Nvidia Jensen Huang. Họ bằng lòng với việc ra mắt các sản phẩm tương tự trong bao bì mới, đòi hỏi nhiều tiền hơn cho ít giá trị hơn. Ngay cả sự phản đối đối với những đợt ra mắt này cũng không còn mạnh mẽ như trước, điều này có nghĩa là các nhà sản xuất đã làm chúng ta mệt mỏi, hoặc chính chúng ta cũng không còn quan tâm nhiều nữa – tôi không biết điều nào tệ hơn.
Nếu xu hướng tăng hiệu năng thế hệ không đáng kể này tiếp tục, sẽ không lâu nữa những người đam mê PC sẽ đặt câu hỏi về mục đích thực sự của việc xây dựng một PC mới. Khi game thủ không tìm thấy lý do để nâng cấp lên phần cứng mới nhất, các nhà sản xuất sẽ bán cho ai? Tôi đã từng tuyên bố rằng kế hoạch nâng cấp từ RTX 3080 lên RTX 5080 của mình đã bị hủy bỏ, vì dòng 50 series không mang lại điều gì mà dòng 40 series không có. Sẽ không lâu nữa, nhiều game thủ khác cũng sẽ cảm thấy như vậy.
Card đồ họa đặt dọc để tối ưu luồng khí trong case PC
3. Các Hãng GPU Quá Phụ Thuộc Vào AI Thay Vì Sức Mạnh Thô
“Kích thích nhân tạo” cho việc nâng cấp?
Trí tuệ nhân tạo (AI) trở thành một yếu tố quan trọng thúc đẩy hiệu năng GPU khi Nvidia ra mắt DLSS cùng với các GPU RTX 20 series vào năm 2018. Mô hình AI cơ bản trong DLSS ban đầu đảm nhiệm việc lấp đầy các khoảng trống để nâng cấp độ phân giải (upscaling) và sau đó cho phép tạo ra các khung hình hoàn toàn mới. Mặc dù công nghệ này cũng xử lý các tác vụ khác như khử nhiễu (ray reconstruction) và khử răng cưa (DLAA), nhưng AI thực sự trở thành một vấn đề khi RTX 50 series giới thiệu Multi Frame Generation (MFG).
Tính năng này về cơ bản nhân đôi lợi ích cũng như nhược điểm của Frame Generation, vốn đã có trên các GPU RTX 40 series. Nvidia đã chọn cách tiếp thị các khung hình do AI tạo ra là tương đương với các khung hình được render bởi engine game, về cơ bản là lừa dối người tiêu dùng với những tuyên bố như RTX 5070 mang lại hiệu năng ngang RTX 4090. Mặc dù MFG khiến mọi người nghĩ rằng 50 series sẽ cung cấp gấp đôi FPS so với 40 series, nhưng mức tăng hiệu năng thô thực tế của các GPU 50 series chỉ nằm trong khoảng 10–30% (ở độ phân giải 4K), tùy thuộc vào từng SKU.
Và không chỉ Nvidia đang dựa vào AI thay vì tăng hiệu năng phần cứng thô. AMD cũng đã xác nhận rằng AI sẽ đóng một vai trò lớn trong các GPU RDNA 4 của họ, cho phép nâng cấp độ phân giải, tạo khung hình và giảm độ trễ nâng cao bằng cách sử dụng FSR 4. Các GPU Intel Arc đã có các lõi AI chuyên dụng để xử lý upscaling và tạo khung hình, và một tính năng tương tự MFG chắc chắn sẽ sớm xuất hiện trên các GPU của Team Blue. Rõ ràng, game thủ PC không mấy hoan nghênh sự dịch chuyển này sang AI để thúc đẩy tăng hiệu năng thế hệ.
So sánh chơi game có và không có DLSS 4
4. Game AAA Ngày Càng Nặng Nề và Kém Tối Ưu
Thực trạng game “lỗi” trở thành chuẩn mực
Nếu bạn đang đọc bài viết này, tôi đoán bạn là một game thủ PC. Vậy thì bạn đã biết tình trạng của các game AAA gần đây – một mớ hỗn độn của các tựa game kém tối ưu, những thất bại hàng triệu đô la không có cảm hứng và hàng loạt vụ đóng cửa studio ngay cả sau khi ra mắt các tựa game “hit”. Cảm giác như chúng ta đang sống trong một thời kỳ đen tối của PC gaming. Mọi studio lớn đều đang cố gắng đẩy giới hạn của chủ nghĩa siêu thực về đồ họa, làm cho game ngày càng nặng nề hơn, nhưng những tựa game với hiệu năng ổn định và lối chơi hấp dẫn lại trở nên hiếm có vào năm 2025.
Khi các card đồ họa hàng đầu không thể đạt được tốc độ khung hình chấp nhận được trong các tựa game mới nhất mà không cần đến upscaling và tạo khung hình, thì không còn hy vọng gì cho game thủ bình thường sử dụng RTX 4060. Hơn nữa, game thủ cần phải cảnh giác hơn bao giờ hết với những “game lừa đảo” như The Day Before, hóa ra chỉ là một vụ lừa đảo trục lợi, nơi các nhà phát triển đã quảng bá rầm rộ tựa game như không có ngày mai (và đúng là không có thật), rồi đóng cửa chỉ vài ngày sau khi ra mắt một sản phẩm tệ hại.
Nỗi đau khi phải chấp nhận những tựa game kém tối ưu đã đủ để đẩy game thủ PC đến với console. Tuy nhiên, ngành công nghiệp game vẫn tiếp tục chồng chất các hành vi không công bằng và sử dụng upscaling & tạo khung hình như một cái nạng.
Thiết lập PC gaming với hình nền Cyberpunk 2077 trên màn hình
5. Console Ngày Càng Mạnh Mẽ và Hấp Dẫn Hơn
Xu hướng chuyển dịch sang Console?
Khi ngành công nghiệp chuyển sang PS5 và Xbox Series X, đã có một sự thay đổi rõ rệt trong nhận thức về console. Chúng không còn là những cục sắt vụn ồn ào như động cơ phản lực, đồ họa kém cỏi và tốc độ tải chậm như rùa nữa. Thế hệ console mới nhất tự hào có thời gian tải nhanh nhất và đồ họa cấp độ PC. Bạn không cần phải đạt được FPS cực cao để mang lại trải nghiệm chơi game vượt trội nếu máy của bạn có thể cung cấp trải nghiệm 4K 60 FPS ổn định.
Ngay cả PS5 Pro cũng cung cấp khả năng ray tracing nâng cao và sức mạnh GPU lớn hơn trước, đưa console đến gần PC hơn bao giờ hết. Hơn nữa, việc sử dụng upscaling như một cái nạng không còn là nhược điểm đối với console khi công nghệ này đã phổ biến trên PC. Điểm hấp dẫn lớn nhất của console ngày nay là khả năng tối ưu hóa tốt hơn nhiều trong một số tựa game lớn nhất, mang lại cho game thủ hiệu năng ổn định với mức giá khởi điểm thấp hơn đáng kể. Thế hệ console tiếp theo có thể sẽ thúc đẩy một cuộc di cư của game thủ PC sang “phe địch”.
Tay cầm Xbox màu trắng đặt trên Xbox Series X
6. Phần Cứng PC Ra Mắt Chưa Hoàn Thiện
Không chỉ game, linh kiện cũng “lỗi ngay từ khi ra mắt”
Có lẽ các nhà sản xuất phần cứng PC không muốn bị các công ty game vượt mặt, vì vậy họ đã quyết định rằng việc kiểm tra và đảm bảo chất lượng kỹ lưỡng là dành cho những kẻ ngốc, và ra mắt các sản phẩm với một số lỗi nghiêm trọng. Bạn có thể đã quen thuộc với các CPU Intel thế hệ thứ 13 và 14 bị lỗi treo máy kinh khủng và hỏng hóc vĩnh viễn do lỗi điện áp cao. Intel hẳn đã hy vọng xóa bỏ ký ức đó với các CPU Arrow Lake, nhưng ngay cả những con chip này cũng gặp vấn đề về độ ổn định khi ra mắt.
Về vấn đề Intel ra mắt sản phẩm lỗi, chiếc Arc B580 xuất sắc nhưng lại gặp phải tình trạng giảm hiệu năng đáng kể khi được ghép nối với các CPU giá rẻ và cũ hơn – trớ trêu thay, đây lại là những con chip phù hợp nhất với nó. Vấn đề này dường như không dễ dàng được giải quyết bằng bản cập nhật BIOS trong tương lai, vì có thể có những yếu tố cơ bản hơn đang ảnh hưởng. Mặt khác, AMD không thể khắc phục hiệu năng chơi game của CPU Ryzen 9000 ngay cả với các bản cập nhật BIOS, và có lẽ đã hối hận khi đưa ra những tuyên bố tiếp thị quá lớn trước khi ra mắt.
Gần đây nhất, các GPU Nvidia RTX 50 series đã ra mắt với việc thiếu ROPs (Render Output Units), các đầu nối 12V-2×6 bị chảy (lại một lần nữa), và các vấn đề driver gây ra màn hình đen. Không phải chuỗi các linh kiện PC chưa hoàn thiện này đang kéo dài vô tận sao? Đến thời điểm này, nó gần như đã trở nên chấp nhận được vì tôi không thấy đủ người tiêu dùng lên tiếng phản đối nó.
Nguồn máy tính Gigabyte UD850GM
7. Linh Kiện PC Ngày Càng Đắt Đỏ Một Cách Vô Lý
Chi phí lắp ráp PC vượt tầm với
Các công ty như Nvidia, AMD, Intel và các hãng khác đã dần biến các linh kiện PC cao cấp thành một thực tế. Nhiều năm trước, một GPU giá 1.000 USD dường như là không tưởng, nhưng ngày nay chúng ta đang thấy một RTX 5090 có giá 2.000 USD, và hiệu năng không nhanh hơn nhiều so với người tiền nhiệm của nó ở mức giá đó. Các card đồ họa AMD trong lịch sử vẫn rẻ hơn của Nvidia, nhưng không quá nhiều. Và cả Intel lẫn AMD đã dần đẩy giá của ngay cả các CPU bình dân vượt xa phân khúc “bình dân” đó.
CPU và GPU không phải là những linh kiện duy nhất đã đẩy giá ra khỏi tầm với của game thủ bình thường. Các bo mạch chủ, bộ nhớ RAM và SSD mới nhất cũng đã góp phần vào điều đó. Cái chết của các linh kiện giá rẻ đang được cảm nhận rõ hơn bao giờ hết, vì thực sự chỉ còn một số ít GPU và CPU giá cả phải chăng trên thị trường. Nvidia và AMD đã dịch chuyển mục tiêu của phân khúc bình dân và tầm trung đến mức không thể bền vững để nâng cấp PC của một người sau mỗi vài năm.
Giá cả rõ ràng sẽ không giảm trong thời gian tới, vì vậy game thủ sẽ phải đưa ra lựa chọn – mua phần cứng tồi tệ mà họ có thể mua được hoặc cuối cùng cân nhắc chuyển sang console hoặc thiết bị cầm tay.
Cổng cấp nguồn của AMD Radeon RX 7800 XT
8. Tình Trạng “Paper Launch” Liên Tục Tiếp Diễn
MSRP chỉ còn là con số trên giấy
Tình trạng thiếu hụt chip và khủng hoảng chuỗi cung ứng đã gây ra khó khăn cho ngành công nghiệp từ năm 2020 đến 2022 dường như đang quay trở lại. Không ai ngoài những người bán lại (scalpers) có thể tìm thấy một GPU RTX 50 series hoặc CPU Ryzen X3D với giá hợp lý nữa. Ngay cả các GPU và CPU thế hệ trước cũng hết hàng ở khắp mọi nơi, góp phần tạo nên một thời điểm tồi tệ tổng thể để nâng cấp PC của bạn. Nếu bạn nghĩ rằng những đợt ra mắt “trên giấy” này chỉ là hiện tượng tạm thời, hãy suy nghĩ lại.
Số phận tương tự đang chờ đợi các GPU RX 9000 mới ra mắt của AMD và bất kỳ linh kiện PC sắp tới nào khác. Nguồn cung không đủ, thuế quan thương mại và sự dịch chuyển ưu tiên tổng thể sang chip AI sẽ tiếp tục đẩy game thủ PC vào thế khó khăn theo thời gian. Xu hướng này có thể buộc mọi người phải mua một console giá 1.000 USD bị đội giá thay vì một dàn PC gaming giá 2.000 USD cũng bị đội giá. PC gaming vốn đã trên con đường trở thành thú vui của người giàu; ngành công nghiệp giờ đây đã dựng lên một đường cao tốc để giúp nó đến đó nhanh hơn.
Hình ảnh quảng cáo GPU GeForce RTX 5080 trên nền xanh
PC gaming sẽ không chết, phải không?
Những người bi quan dự đoán sự “chết” của PC gaming đã xuất hiện và biến mất nhiều lần, và chúng ta vẫn ở đây (dù trong tình trạng nào). Thị trường PC gaming có lẽ sẽ không tự bốc cháy trong thời gian tới, nhưng tôi cũng không thấy một tương lai tươi sáng nào. Giá cả tăng cao sẽ tiếp tục khiến PC gaming khó tiếp cận với hầu hết mọi người, nguồn cung sẽ vẫn là một thách thức, console sẽ tiếp tục mang lại giá trị tốt hơn, và bất cứ thứ gì được ra mắt có lẽ sẽ vẫn “nhàm chán”.
Chúng tôi mong muốn nghe ý kiến của bạn về những thách thức này. Bạn có đồng ý với những nhận định trên không, hay bạn có cái nhìn lạc quan hơn về tương lai của PC gaming? Hãy chia sẻ suy nghĩ và trải nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!