Màn hình OLED đang là một trong những công nghệ hiển thị được khao khát nhất hiện nay, đặc biệt trong cộng đồng game thủ và những người yêu thích trải nghiệm hình ảnh đỉnh cao. Chất lượng hiển thị tuyệt vời, độ tương phản vô hạn cùng thời gian phản hồi siêu nhanh biến chúng thành lựa chọn lý tưởng cho cả chơi game lẫn làm việc. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm nổi bật, màn hình OLED cũng có những “cá tính” riêng mà không phải ai cũng biết khi mới bắt đầu sử dụng. Là một người đã có kinh nghiệm dùng các loại màn hình OLED từ TV đến màn hình gaming trong gần một thập kỷ, tôi muốn chia sẻ những khía cạnh độc đáo mà bạn sẽ gặp phải khi sở hữu một chiếc màn hình công nghệ này, những điều mà ít ai nhắc đến.
Màn hình OLED sẽ “làm phiền” bạn thường xuyên
Điều đó tốt, nhưng đôi khi thật khó chịu
Nếu màn hình OLED của bạn không “làm phiền” bạn, có thể đó không phải là một màn hình tốt. Ngay sau khi khui hộp và thiết lập màn hình mới, bạn sẽ có vài giờ sử dụng tuyệt vời trước khi một thông báo bật lên yêu cầu bạn làm mới pixel (pixel refresh). Điều này đúng với hầu hết các sản phẩm, từ Alienware AW2725Q cho đến Asus ROG PG32UCDP. Chức năng làm mới pixel giúp ngăn ngừa hiện tượng lưu ảnh (burn-in), và với chế độ bảo hành ba năm của hầu hết các màn hình OLED, các nhà sản xuất rất muốn bạn duy trì thói quen bảo dưỡng này càng sớm càng tốt. Vấn đề là lời nhắc này thường bật lên vào những thời điểm “oái oăm” nhất.
Màn hình Alienware AW2725Q hiển thị cảnh game Doom Eternal
Thử tưởng tượng thông báo làm mới pixel xuất hiện đúng lúc bạn đang trong trận đấu boss không thể tạm dừng, hay giữa trận combat căng thẳng trong các tựa game như Marvel Rivals hay Fornite. Chắc chắn sẽ rất khó chịu, nhưng xét về lâu dài, việc làm mới pixel là rất tốt cho màn hình của bạn. Theo thời gian, một số pixel sẽ sáng hơn và hoạt động lâu hơn các pixel khác. Ví dụ, nếu bạn có một biểu tượng màu trắng trên thanh tác vụ, những pixel đó sẽ tiêu thụ nhiều năng lượng hơn so với các biểu tượng màu tối. Chức năng làm mới pixel sẽ điều chỉnh điện áp khác nhau trên các pixel để đảm bảo chúng xuống cấp đều đặn, từ đó ngăn chặn hiện tượng burn-in.
Hầu hết các màn hình OLED đều cho phép bạn tắt các lời nhắc tự động hoặc điều chỉnh thời gian chúng xuất hiện. Bạn có thể tắt hoàn toàn nếu màn hình của bạn cho phép, nhưng tôi không khuyến nghị điều đó. Rất dễ quên mất lần cuối bạn thực hiện làm mới pixel khi nào, và vì nó dựa trên số giờ bạn sử dụng màn hình, bạn có thể dễ dàng kéo dài khoảng thời gian giữa các lần làm mới. Đây là một tác dụng phụ gây khó chịu khi sở hữu màn hình OLED, nhưng không có nghĩa là việc làm mới pixel là xấu. Tuy nhiên, hãy cẩn thận đừng lạm dụng chức năng này quá mức. Nếu bạn liên tục chạy làm mới pixel, bạn sẽ làm hao mòn các pixel nhanh hơn. Bạn nên chạy chức năng này sau mỗi bốn đến tám giờ sử dụng liên tục.
Màn hình gaming QD-OLED Alienware AW2725Q màu đen
Độ sáng toàn màn hình luôn bị giới hạn
Đây là một phần của thiết kế
Một nhược điểm của màn hình OLED thường không được chú ý đúng mức là mức tiêu thụ điện năng. Màn hình OLED thường tiêu thụ nhiều điện hơn màn hình LED, và khoảng cách này càng rộng khi bạn tăng độ sáng. Để đối phó với mức tiêu thụ điện tăng cao – và để tránh các yêu cầu bảo hành quá mức – mọi màn hình OLED đều tích hợp chức năng Giới hạn độ sáng tự động (Auto Brightness Limiter – ABL). Tính năng này sẽ tự động làm mờ màn hình khi nó vượt qua một ngưỡng độ sáng nhất định, và điều này có thể khá gây mất tập trung.
ABL được tích hợp để bảo vệ tấm nền của bạn và bạn thường không thể tắt nó đi. May mắn thay, nó không xuất hiện mọi lúc. ABL là một tính năng động, và nếu mọi thứ hoạt động đúng như thiết kế, bạn sẽ không bao giờ nhận thấy nó kích hoạt. Tuy nhiên, nó trở nên gây khó chịu nhất khi bạn đột ngột chuyển từ một hình ảnh tối sang toàn màn hình trắng, chẳng hạn như hiệu ứng đèn flash trong game hoặc phim. Tôi cũng thường xuyên gặp ABL khi lướt web. Nếu bạn cuộn xuống một trang web và nó chuyển từ một phần trắng sang toàn bộ trang trắng, ABL sẽ kích hoạt và làm mờ toàn bộ màn hình.
So sánh độ đen giữa màn hình MSI MAG 341CQP QD-OLED và LG 42C2 W-OLED
Không có cách nào để tránh ABL. Đó là một thực tế hiển nhiên khi sử dụng OLED. Các thương hiệu màn hình riêng lẻ có thể tinh chỉnh ABL, do đó có một số màn hình nơi ABL không quá rõ rệt như những màn hình khác, nhưng bạn vẫn sẽ phải đối mặt với nó bất kể là loại nào.
Hình ảnh minh họa màn hình gaming Asus ROG Swift PG32UCDM
Bạn khó nhận ra hiện tượng lưu ảnh (burn-in) cho đến khi quá muộn
Không phải một sớm một chiều mà burn-in xuất hiện
Mối lo ngại lớn nhất khi mua màn hình OLED chính là hiện tượng lưu ảnh hay còn gọi là burn-in. Màn hình OLED sử dụng vật liệu hữu cơ suy giảm theo thời gian, và cuối cùng, tất cả các màn hình OLED đều sẽ bị một dạng lưu ảnh nào đó. Tuy nhiên, rất khó để phát hiện ra nó. Bạn có thể đang phát triển burn-in trong nhiều tháng, hoặc thậm chí nhiều năm mà không hề hay biết nếu bạn chỉ sử dụng màn hình của mình như bình thường. Nếu bạn muốn theo dõi hiện tượng burn-in, tôi khuyên bạn nên thử nghiệm kiểm tra burn-in OLED sau mỗi vài tháng.
Ảnh cận cảnh màn hình Alienware QD-OLED bị hiện tượng lưu ảnh (burn-in)
Bài kiểm tra này sẽ luân phiên qua các màu cơ bản (đỏ, xanh lá, và xanh dương) cũng như màu xám để lộ ra hiện tượng burn-in. Đây là một chủ đề phức tạp, nhưng tóm lại, các pixel OLED suy giảm với tốc độ khác nhau. Pixel OLED màu xanh dương thường sẽ suy giảm nhanh nhất, nhưng điều này còn tùy thuộc vào nội dung gây ra burn-in. Với sự năng động này, bạn sẽ thấy burn-in trên một số nền màu nhưng không phải trên tất cả; ví dụ, một màn hình chỉ hiển thị màu đỏ có thể không bị burn-in, nhưng màn hình chỉ hiển thị màu xanh dương thì có thể.
Burn-in là một quá trình dần dần, và cường độ của nó phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm độ sáng màn hình của bạn, tần suất bạn thay đổi nội dung trên màn hình, cấu tạo màu sắc của nội dung đó, và nhiều yếu tố khác. Nó không phải là một thước đo tăng dần theo thời gian sử dụng màn hình của bạn. Cách phòng vệ tốt nhất của bạn là kiểm tra burn-in mỗi tháng hoặc hai tháng một lần và điều chỉnh cách sử dụng nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào. Ngay cả khi màn hình của bạn có một chút burn-in, rất có thể bạn sẽ không nhận thấy nó trong quá trình sử dụng hàng ngày.
Màn hình gaming MSI MPG 272URX QD-OLED hiển thị hình ảnh chất lượng cao
Không cần thiết phải bật HDR mọi lúc
Đôi khi nó còn phản tác dụng
Một trong những lý do lớn để mua màn hình OLED là trải nghiệm HDR vượt trội. Với mức độ đen tuyệt đối, bạn sẽ có được độ tương phản vô hạn và màu sắc gần như hoàn hảo, biến OLED thành người bạn đồng hành lý tưởng cho nội dung HDR. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là bạn nên bật HDR mọi lúc. Cá nhân tôi hiếm khi sử dụng HDR với màn hình OLED của mình, chỉ bật nó cho các tựa game “nịnh mắt” như Cyberpunk 2077 hoặc Alan Wake 2, hoặc đôi khi là một bộ phim HDR. Đối với mọi thứ khác, từ các trò chơi thông thường đến làm việc hay duyệt web, tôi đều tắt HDR.
Không giống như các màn hình sử dụng đèn nền truyền thống, HDR trên OLED mang lại lợi ích về màu sắc hơn bất cứ điều gì khác. Do các pixel trong tấm nền OLED tự phát sáng và có thể tắt hoàn toàn, bạn sẽ có được những điểm sáng cực kỳ nổi bật và màu đen sâu thẳm chỉ bằng cách sử dụng tấm nền OLED. Độ tương phản là vô hạn, dù có bật HDR hay không, vì vậy OLED không có gì để đạt được về mặt đó khi bật HDR. Lý do thực sự để bật HDR với OLED là để tăng cường độ sâu màu, nơi những khác biệt nhỏ về màu sắc sẽ hiển thị rõ hơn trong các vật liệu phức tạp.
Màn hình gaming LG UltraGear 32 OLED cao cấp
Lý do lớn để tránh bật HDR thường xuyên là, như bạn có thể đoán, liên quan đến hiện tượng burn-in. Bật HDR sẽ đẩy độ sáng màn hình lên mức tối đa, điều này không chỉ gây thêm áp lực lên vật liệu hữu cơ mà còn kích hoạt ABL (giới hạn độ sáng tự động) thường xuyên hơn.
Màn hình Asus ROG Swift PG27AQDM hiển thị cảnh game Alan Wake 2
OLED là một “con thú” riêng
Màn hình OLED là lựa chọn tuyệt vời cho chơi game và trải nghiệm giải trí đỉnh cao. Tuy nhiên, chúng đi kèm với những đặc tính riêng so với màn hình đèn nền LED truyền thống. Khi công nghệ OLED ngày càng phổ biến, các vấn đề lớn về độ sáng và lỗi tấm nền đã phần nào được cải thiện. Giờ đây, bạn chỉ cần đối phó với ABL và việc bảo trì định kỳ như kiểm tra burn-in và làm mới pixel. Đây là một sự đánh đổi công bằng khi xét đến chất lượng hình ảnh đáng kinh ngạc mà màn hình OLED mang lại.
Để tận dụng tối đa màn hình OLED của bạn, hãy ghi nhớ những lời khuyên này và duy trì thói quen sử dụng thông minh. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc kinh nghiệm nào khác về màn hình OLED, hãy chia sẻ trong phần bình luận bên dưới!